Van “Zo ben ik nu eenmaal” naar “Zo kan het ook”
Als we nieuw gedrag moeten vertonen, hebben we vaak het gevoel dat we onszelf niet meer kunnen zijn. Bij het proces van gedragsverandering zijn we bang een stukje identiteit kwijt te raken. We streven naar authenticiteit en willen autonoom zijn, maar in dit proces vergeten we één ding. We zijn niet ons gedrag!
Bij Studio Spaak hebben we vier knelpunten vastgesteld waar organisaties veelal tegenaan lopen. Om deze knelpunten in beeld te brengen hebben we onze ‘Zo ben ik nu eenmaal’ theatershow ontwikkeld. Alle vier de knelpunten komen terug in deze show, maar in dit artikel gaan we er dieper in op één: de bereidheid om te veranderen. Lees je mee?
Voor Tilly voelt een stilte van één seconde als een gapend gat van een uur. Er valt altijd wel wat te zeggen en ze maakt regelmatig de zinnen van haar collega’s af. Tilly weet natuurlijk precies wat er in een ander omgaat. Effectief toch, de zin aanvullen waar nodig? Maar, door iemand niet uit te laten praten, kom je eigenlijk ook niet achter de ware intenties en gedachte van de ander. Tilly is de teammanager en leidt een vergadering. Een stilte laten vallen voelt voor haar heel onnatuurlijk en gebeurt dus ook nauwelijks. Met een korte stilte voelen haar collega’s wél de ruimte om hun mening te geven en als team samen te werken. Tilly’s wens voor een productiever team wordt dan toch bereikt.
Oefening baart… gedragsverandering!
“Zo ben ik nu eenmaal” heb je zelf misschien ook al vaak gebruikt als argument. We hebben snel de neiging om onszelf vast te zetten. Wanneer we met gedragsverandering te maken krijgen, komt de conservatieve kant van ons brein in opstand. Die kiest namelijk het liefst een makkelijke weg: de weg van het gedrag dat we gewend zijn. Dit veroorzaakt ook dat ongemakkelijke gevoel dat je misschien herkent wanneer je iets nieuws probeert. Dat gevoel zal hoe dan ook aanwezig zijn. Misschien in een milde vorm, als je zelf voor een verandering kiest. Of juist in alle hevigheid wanneer je wordt gedwongen te veranderen. Dat ongemakkelijke gevoel wordt vaak vertaald naar “Ik ben mijzelf niet meer” en hoewel het heel begrijpelijk is dat we dit zo voelen, is dit niet écht waar.
Wie je bent —jouw identiteit— veranderd niet zo snel. Wanneer we ons gedrag veranderen, een extra vaardigheid aanleren of zelfs onze diepste overtuigingen bijstellen, zijn we nog steeds onszelf. Sterker nog, met deze gedragsverandering gaat onze houding en gedrag ook door een ontwikkeling en creëer je een sterkere “zelf”. Je komt eigenlijk nog dichter bij de waarden die voor jou belangrijk zijn.
Hoe vaker je iets doet, hoe meer vertrouwd je hiermee raakt. Zo werkt het ook met jouw houding en gedrag. Het gedrag wat wij identificeren met “onszelf” voelt extra vertrouwd. Dat is ook niet gek, want dit is het gedrag wat we al zo vaak hebben geoefend.
Veranderbereidheid: hoe graag wil je deze verandering nou eigenlijk echt?
Het ongemakkelijke waar we het over hebben wordt vaak aangezien als weerstand bieden of je hakken in het zand zetten. Dat is eigenlijk samen te vatten naar één mooi woord: veranderbereidheid. Hoe zit dat dan?
Bij de ene situatie wil je helemaal niet écht veranderen. Je staat niet achter de verandering en wil de tijd en moeite die het kost er niet insteken. Dit kan natuurlijk komen door de verandering zelf, maar kan ook veel te maken hebben met de manier waarop de verandering gecommuniceerd wordt. Dit is een verhaal apart en bespreken we uitgebreid in ons artikel over cultuurverandering.
In een andere situatie wil je het wél. Je begrijpt waarom de verandering belangrijk is en staat er volledig achter. Toch val je continu terug in het oude gedragspatroon. Het oude gedrag is nu eenmaal makkelijker.
Dries wil bijvoorbeeld niet nep overkomen door complimenten te geven aan collega’s, waarvan hij eigenlijk denkt dat zij niet goed presteren. Hij geeft al bijna nooit een compliment, laat staan aan werknemers die in zijn ogen beter moeten presteren. Maar, hij begint ook in te zien waarom een compliment belangrijk kan zijn. Diezelfde collega’s hebben namelijk wél bekrachtiging nodig om tot betere prestaties te komen. Wil Dries andere resultaten zien? Dan zal hij dus zelf ook een tikkeltje ander gedrag moeten vertonen.
Het veranderproces begint bij veranderbereidheid. Mensen hebben vaak veel meer mogelijkheden binnen hun gedragsrepertoire dan ze tot nu toe zelf hebben ontdekt. Bij de gemotiveerde deelnemers komen deze mogelijkheden dankzij hun “growth-mindset” snel naar boven. Hun verandervermogen is al hoog, maar dit kun je trainen! Hierin begeleiden wij je en helpen je vervolgens om nieuwe goede voornemens ook echt tot verbetering te laten leiden. Door iets onderdeel te maken van je routine, oefen je het vaker en zo kun je jezelf eindeloos blijven ontwikkelen.
Van veranderkramp naar gedragsverandering
Heb je al meer ervaring met gedragsverandering? Dan weet je ook dat dit mogelijk is zonder jezelf te verliezen. En daarbij: dat het gevoel van jezelf verliezen iets tijdelijks is en bij het veranderproces hoort. Veranderbereidheid betekent ook het loslaten van de angst om iets te verliezen. Begin het veranderproces vanuit de overtuiging dat er misschien veel meer in jou zit dan je nu voor ogen hebt.
Wij leren mensen het ‘Zo ben ik nu eenmaal’ reflex te onderzoeken. Je kunt daar zelf vast mee beginnen. Stel jezelf de vraag: Is de weerstand die ik nu voel een echt bezwaar ? Of is het een reflex.. Een veranderkramp?
Veranderkramp? Of serieuze bezwaren?
De veranderkramp kan verschillende oorzaken hebben. Wij onderscheiden er twee:
- Hoort de kramp bij het proces? Wil ik de signalen in mijn brein overwinnen? Je kunt deze kramp herkennen door gevoelens van incompetentie, niet weten hoe je iets moet doen of twijfel hebben over de afloop. Ga in dit geval vooral door met het proces! Oefen en vraag anderen om hulp. Deel je twijfels en laat je coachen. Geef het veranderen de tijd en beoordeel pas na een aantal maanden of het een goede verandering was of niet.
- Bezwaren tegen de verandering. Begrijp ik niet waarom deze verandering belangrijk is? Vind ik dat deze nieuwe koers juist schade aanricht? Botst het met bepaalde waarden en speelt mijn verlangen naar autonomie op? Of is het de toon waarmee het gebracht wordt? In veel van deze gevallen heeft het minder zin om direct met verandering te gaan oefenen. Dan is het eerst belangrijk om in gesprek te gaan met collega’s en leidinggevenden over de urgentie van de verandering, de loop van het proces en over eventuele beschadigde relaties. Als je meer inzicht hebt in het proces en de verandering is je echt duidelijk; wordt het vaak ook makkelijker om aan het echte veranderen te beginnen. Dan komt de veranderkramp alsnog naar voren, maar kun je deze duidelijk herkennen en beter overwinnen.
Door in gesprek met elkaar te gaan, leer je de veranderkramp steeds beter te herkennen bij jezelf en bij jouw team. Je leert onderscheiden wat de veranderkramp je wilt vertellen en weet daardoor beter welke interventie nodig is om de volgende stap te zetten.
Dit geeft de deelnemers precies de onderzoekende en open houding die nodig is om een teamprestatie of verbetertraject te laten slagen. Zo’n kramp is even lastig, maar we gaan erdoorheen! Hierdoor stijgt het verandervertrouwen én het verandervermogen. Hoe meer je dit bij het gehele team traint, hoe meer ontspannen jullie veranderproces zal verlopen. Lees in dit artikel meer over waarom de flexibele houding van medewerkers van essentieel belang is.
Alle programma’s die wij aanbieden, helpen mensen te experimenteren met hun eigen gedrag. Dit doen we door middel van korte trainingstrajecten, bestaande uit drie sessies. Met behulp van acteurs brengen we de gedragspatronen van deelnemers in beeld en transformeren we het ongewenste gedrag langzaamaan naar succeservaringen. Tilly laat nu bijvoorbeeld alle collega’s binnen de vergadering hun zegje doen en ook Dries deelt hier en daar een complimentje uit. In de intervisies komen rollenspellen terug en kijken we met de deelnemers naar hun eigen ontwikkeldoelen. We stimuleren de deelnemers om tussen trainingen door te oefenen en aan de hand van kleine opdrachten werken we uiteindelijk naar succeservaringen!
Wil je meer lezen over identiteit en gedrag: lees dan de boeken van Roos Vonk. Wij zijn groot fan van het boek Je Bent Wat Je Doet!
Hoe zit het met de veranderbereidheid van jouw organisatie? Klaar voor jullie eigen gedragsverandering?Neem dan contact op met Natasha of Tim om te sparren wat Studio Spaak voor jullie kan betekenen! Als je doet wat je deed, blijf je krijgen wat je kreeg. Dus, zet jij de eerste stap?
