Duurzaam leven is vaak best een gedoe. Het is voornamelijk inleveren van comfort en luxe. Noodzakelijk, maar niet echt leuk, toch? Waarom proberen we dan altijd een positieve draai te geven aan die noodzakelijke verandering? In dit blog vertel ik je over mijn eigen realisatie dat verandering nu eenmaal niet altijd leuk is. En dat dat ook niet hoeft. Zo geldt dat ook voor organisaties. Vaak worden nieuwe veranderplannen gebracht met veel glitter, hype en vuurwerk om het zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Maar we mogen best toegeven dat verandering ook vaak moeizaam gaat en vervelend voelt. We hoeven er niet altijd blij over te doen, de noodzaak blijft toch wel.
Een glimlach maakt het niet altijd beter
Ik zit bij een zwembad in Toscane. Het is onze laatste vakantiedag. De auto is ingepakt. Morgenochtend vroeg vertrekken we richting huis. Net als het gezin met wie we vanavond barbecueën. Onze kinderen spelen gezellig samen. Onze buurtjes drinken morgen om 11 uur koffie in hun eigen huis. Wij zijn er pas over drie dagen. Mijn buurvrouw merkt verbaasd op: “Gaan jullie met de auto?” Ik wacht een paar seconden met reageren.
“Vanwege het milieu,” hoor ik mezelf opgewekt zeggen. “Tja, iedereen maakt zijn eigen keuzes, hè?” antwoordt de buurvrouw. Hierna blijft er een ongemakkelijke stilte hangen. Ik bedenk vliegensvlug iets om ‘m op te vullen. “Ja, dat is heerlijk, hoor!” vertel ik vrolijk. “Veel tijd om bij te kletsen, gezellige hotelletjes onderweg. Je komt nog eens ergens. Ik was al tijden niet in Zwitserland geweest.“ De buurvrouw zegt niets. “Veertien uur in de auto met jengelende kinderen achterin leek me een hel, maar het viel ons alles mee, toch?” vraag ik hoopvol aan mijn partner, die naast me zit. Hij zwijgt wijselijk. Ondertussen probeer ik het irritante stemmetje in mijn hoofd te negeren.
Positief gedraai
Wat ben ik nu toch aan het doen? Ik wring mijzelf in allerlei bochten om dit gesprek een positieve draai te geven. Maar waarom? Om de buurvrouw te overtuigen dat ik heus geen radicale milieuactivist ben? Om haar voor me te winnen, zodat mijn offer [niet vliegen] minder nutteloos aanvoelt? Hoe meer ik ervan baal, hoe enthousiaster ik ga vertellen. Terwijl ik me van binnen wel voor mijn kop kan slaan om mijn principes.
Het Jack-syndroom
Tijdens het gesprek verander ik langzaam in Jack van der Vlegt, de verandergoeroe uit onze ‘Zo ben ik nu eenmaal’ show. Jack ziet tegenslagen als een uitdaging, of zelfs als cadeautje. Jack is zo über positief over elk denkbare verandering, dat je de grijns van zijn gezicht zou willen slaan. De tragiek is: hoe positiever zijn gewauwel, hoe minder aantrekkelijk de verandering. En hoe groter de kloof die hij zo wanhopig probeert te dichten. Want wanneer de leiders van een veranderproces blijven vasthouden aan hoe geweldig die veranderingen wel niet zijn voelen de medewerkers zich totaal niet gehoord over hun zorgen. Zij moeten inleveren voor iemand anders idee. Hun ‘opofferingen’ worden niet erkend en de afstand tussen de twee kanten groeit. Precies die kloof, die voel ik als geen ander hier aan het zwembad. “Die vegaburgers worden steeds lekkerder,” roep ik tegen de buurvrouw, terwijl ik de biefstuk bijna uit haar mond kijk.
Verandering is een gedoe
Volgende week sta ik vast weer helemaal achter mijn duurzame keuzes, nu ben ik vooral stikjaloers. Wat had ik ook graag met het vliegtuig naar huis willen gaan! Want neem van mij aan: duurzame keuzes maken is gewoon veel gedoe. Toch zeg ik dat bijna nooit hardop en blijf ik positief. En al helemaal tegenover mensen die andere principes hebben. De was in de droger stoppen is veel fijner dan wanneer het door je hele huis hangt. De auto is heel wat prettiger dan de fiets wanneer de regen met bakken uit de hemel komt. En mijn zoektocht naar kidsproof vegetarische recepten lijkt op geen enkele manier op de likkebaardende plaatjes die ik op mijn Instagram feed zie. En zo geldt dat niet alleen voor duurzaamheid-keuzes. Verandering in welke vorm dan ook – individueel of organisatorisch – is lastig. We dwingen onszelf namelijk uit de comfort zone en moeten opzoek naar nieuwe wegen, ritmes, manieren. En dat kost tijd. En energie.
Weg met dat positieve gedraai en welkom transparantie!
Sinds die zomer in Toscane pak ik het anders aan. Ik laat tegenwoordig mijn struggles zien. Ik ben gestopt met overal een positieve draai aan te geven. Het is even oefenen, maar het helpt! Wees eerlijk over dat je soms kiest voor iets dat níet fijner of leuker of handiger is. Laat anderen invoelen dat bij veranderingen ook nadelen horen. Ook in je organisatie – wanneer er eerlijk kan worden gesproken over de lastige kanten van verandering creëer je een gedeeld startpunt. Bij iets nieuws gaat er altijd iets ouds verloren. Verlies is vaak zelfs veel voelbaarder dan winst.
Verandering begint bij jezelf
Sinds ik zelf eerlijker ben over de minder prettige kanten van bepaalde veranderingen merk ik dat mensen om me heen anders op me reageren. Dat voelt soms nog wat onwennig. Maar ik vind het fijn. Ze moedigen me aan: “Je bent heel goed bezig. Ik vind het zelf nog een stap te ver, maar ik heb veel respect voor je. Wel volhouden hoor!” Door mezelf kwetsbaar op te stellen en te benoemen wat ik lastig vind aan veranderingen, blijk ik anderen meer te inspireren dan met mijn positieve gedraai. De kloof wordt kleiner en het bereik groeit.
Ontspannen veranderen
Nu ik het beestje vaker bij de naam durf te noemen, voelt iets als een 14-urige autorit ineens een stuk minder belachelijk. En kan ik mijn buurtjes op de camping weer oprecht gunnen dat zij lekker snel thuis zijn en genieten van hun biefstukje, ook al doe ik het zelf inmiddels anders. Zou jij ook graag openhartig willen zijn over de vraagtekens, onzekerheden en ongemakken die komen kijken bij een veranderproces, maar durf je niet helemaal? Of weet je niet goed hoe? Zit jouw organisatie vast in die kloof tussen ‘veranderfans’ zoals Jack en collega’s die zich ‘de dupe’ voelen van al die verandering? Neem dan contact met ons op of boek de ‘Zo ben ik nu eenmaal’ show. Voor ontspannen veranderen – met de eerlijkheid over het ongemak.
