Interventies om gedragsverandering te versoepelen in je team.
Help me mijzelf te zien.
Heb je ooit het gevoel dat je vastzit in je eigen patronen en niet weet hoe je los kan komen? Of krijg je steeds dezelfde soort feedback, zonder te begrijpen waarom? Iedereen heeft zo patronen in diens gedrag die of jezelf, of anderen in de weg zitten. Het roer zelf om gooien is behoorlijk pittig. In deze blog: Waarom we toch echt anderen nodig hebben wanneer het aankomt op gedragsverandering en hoe je de balans vindt tussen denken en doen.
Ons perspectief op de realiteit is totaal vertekend
Ik buig naar voren en probeer de grond aan te raken. “Verleng je benen” zegt de yoga docent. Huh? Je benen verlengen? Ik dacht juist; kon ik ze maar verkorten dan kon ik bij de grond. Maar ik doe wat ze zegt. Ik verleng mijn benen en jawel; ik kom dieper.
Nu ik het opschrijf denk ik; logisch. Je verlengt jezelf dus je wordt langer en komt dus dieper bij de grond. Maar daarnet, toen ik op mijn kop hing leek het heel anders. Zo is het vaker in het leven. We zitten ergens middenin, ons perspectief op de realiteit is totaal vertekend en we kunnen niet meer helder nadenken. We hebben andere mensen nodig om ons te laten zien dat we ondersteboven hangen. Of kunnen we het ook zelf?
Kun je je eigen spiegel zijn als het gaat over gedragsverandering?
Als ik mensen hoor zeggen: “Je weet zelf wel wat het beste voor je is” dan denk ik: natuurlijk. We kennen onszelf het beste. Maar betekent dat ook dat we zelf weten wat het beste is om te doen? Als het gaat om gedragsverandering tasten we vaak in het duister van ons eigen gedrag. Als in een vat vol paradoxen. Het klinkt arrogant, maar toch; de meeste mensen die ik in trainingen tegenkom denken precies verkeerd om. Ik doorzie het patroon, en sommige andere deelnemers ook. Maar de persoon zelf? Die komt vol overtuiging met de tegenovergestelde oplossing.
Graven we ons eigen graf met ons eigen gedrag?
Zo is er bijvoorbeeld steevast iemand die continu aardig doet in een poging aardig gevonden te worden. Terwijl ze juist aardiger gevonden wordt zodra ze minder aardig gaat doen. Of de leidinggevende die zegt: ”Ze luisteren niet naar de regels, ik ben ook veel te streng”. Terwijl ik denk: NEEEE!! Je moet juist veel strenger worden. Je haalt jezelf steeds onderuit, daarom volgen ze je niet. Natuurlijk is er ook altijd iemand zoals Tilly Breekveld* die het te druk heeft en daardoor nog harder gaat werken. Terwijl iedereen ziet dat haar productiviteit er stukken op vooruit zou gaan als zij een dag vrij zou nemen om te ontspannen. En iemand als Dries*. Die zich afvraagt hoe hij mensen moet aanspreken op hun ontoelaatbare gedrag en steil achterover slaat als hij de tip krijgt om meer complimenten te geven.
Wij zien het, maar zij zelf hangen ondersteboven. Ze ondermijnen wat ze willen met hun eigen gedrag zonder het zelf door te hebben. We kennen het allemaal uit onze eigen ervaring. We hebben er allemaal wel eens heel erg naast gezeten in het proces van gedragsverandering. Hoe valt het te voorkomen?
Gedragsverandering lukt niet in je eentje
Als je het in een theorie zou moeten vangen dan wordt het een dubieus verhaal. Luister naar je gevoel én luister vooral niet naar je eigen gevoel. Neem jezelf niet te serieus én neem jezelf super serieus. Mmm… Het is een lastig verhaal om in woorden te vangen. Woorden kunnen je vastzetten in je eigen ingesleten gedachtepatronen over jezelf. Al helemaal als het woorden zijn uit een zelfhulpboek. Hoe vaak lees je daarin niet precies dat wat bevestigde wat je al dacht?
Geen gedragsverandering zonder spiegel.
Misschien zijn wijzelf in dit geval niet de beste persoon om onszelf te helpen met onze gedragsverandering. We hebben de spiegel van anderen nodig om te beseffen waar we mee bezig zijn. Of het nu is door die behulpzame feedback, door die terloopse opmerking, die terugkerende ergernis (zoals in mijn artikel ‘van irritatie naar inspiratie’) of door die keiharde confrontatie. Of het nu is via een voorstelling, een workshop of een yoga-les. Er is bijna altijd iemand anders bij betrokken als we tot inzichten komen over onszelf. Sterker nog: misschien moeten we het denken soms wel tijdelijk helemaal aan een ander overlaten, hoe radicaal dat ook klinkt.
De perfecte balans tussen doen en denken
Strek je arm uit naar het plafond én trek je schouder naar de grond. Zegt de yoga juf inmiddels. Als ik ga nadenken raak ik in totaal in de war, maar als ik doe wat ze zegt dan voel ik het.
Een paar maanden later zie ik een nieuwe leerling de yogaklas binnenkomen. Hij kreunt en puft en trekt aan zijn benen alsof het een fitnessapparaat is, met ondertussen een bedenkelijke frons op zijn voorhoofd. Ik denk terug aan hoe ik erbij stond een paar maanden geleden. En ik moet denken aan de mensen die workshops bij ons volgen en voor het eerst proberen te spelen met hun gedrag.
Ervaringsgericht leren
Als we iets nieuws leren dan is “nadenken” de eerste impuls. Zowel bij de professionals in onze workshops als bij mijzelf. We willen het begrijpen, en vervolgens raken we, in al dat gedenk, het heldere zicht op onszelf kwijt.
Het tegendeel werkt veel beter. Je denken even aan de kant zetten, de aanwijzingen opvolgen van iemand die jou precies vertelt wat je moet doen en dan van binnenuit jezelf observeren. “Wat doe ik nu eigenlijk? Hé, da’s grappig!”. Tot je al doende, spelende en ervaringsgewijs echt verstand van jezelf hebt gekregen.
De ene goeroe is de ander niet.
Moeten we dan maar gewoon blind iedereen volgen die ons vertelt wat we moeten doen? Nee alsjeblieft niet. In onze ‘Zo ben ik nu eenmaal’ show laat verandergoeroe Jack het publiek allerlei oefeningen doen (onder het mom van “eerst doen, dan begrijpen”) terwijl hij ondertussen zelf niet leeft naar zijn eigen theorie. What a fraud. Er zijn busladingen vol trainers in Nederland die super enthousiast zijn over hun eigen oefeningen, maar die ik persoonlijk nooit zou volgen. Aanwijzingen opvolgen die totaal ingaan tegen wat jij zelf hebt bedacht voelt al heel ongemakkelijk. Dus dat doe ik alleen bij iemand die ik blind vertrouw. Net als de deelnemers van onze trainingen. Maar hoe kom je tot dat vertrouwen?
Begrijpen waarom iets tegennatuurlijk aanvoelt
Mijn yoga juf vertelt soms tussendoor iets over hoe het lichaam in elkaar zit, of waar een houding vandaan komt. Door dat stukje kennis, ontspant mijn brein zich en toont ze me precies genoeg expertise om mijn vertrouwen te winnen. Maar net niet zoveel dat ik weer in een “denk-modus” terecht kom.
Bij Studio Spaak doen we het zelf net zo. Door af en toe een wetenschappelijk inzicht te delen over hoe ons brein in elkaar zit, gaan workshop deelnemers beter begrijpen waarom iets tegennatuurlijk aanvoelt. Je ziet de gefronste wenkbrauwen ineens ontspannen. Waardoor er weer ruimte is om iets te ervaren en via die weg tot inzicht te komen. Inzichten over jezelf die je anders nooit ontdekt had.
De ‘Zo ben ik nu eenmaal’ show: een komische spiegel.
Wie helpt jou en je collega’s zien dat ze ondersteboven hangen? Boek de ‘Zo ben ik nu eenmaal’ show en workshop als je jezelf en je collega’s een spiegel wil voorhouden.
*Tilly Breekveld en Dries Vervoort zijn karakters uit de ‘Zo ben ik nu eenmaal’ show. Tilly is dé micromanager die graag altijd alle touwtjes in handen heeft. En Dries is een directeur met een ‘open door’ policy. Alleen loopt er gek genoeg nooit iemand bij hem naar binnen..
